شناختدرمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی
شناختدرمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی (MBCT) شکل اصلاح‌شدۀ شناختدرمانی و شامل تمرین‌های ذهن‌آگاهی نظیر مدیتیشن و تمرینات تنفسی است. درمانگران شناختدرمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی با استفاده از این ابزارها به مراجعین می‌آموزند که چگونه از الگوهای فکری منفی که می‌تواند باعث ایجاد مارپیچ رو به پایین به‌سوی افسردگی شود، جداشده و قبل از اثرگذاری با آن مقابله کنند.
کاربردهای شناختدرمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی
(MBCT) در درمان افراد مبتلا به دوره‌های مکرر افسردگی یا اضطراب و برای پیشگیری از عود مجدد آن مؤثر است. اثربخشی این روش درمانی در بیماران مبتلا به اختلال افسردگی اساسی با حداقل سه دورۀ افسردگی، به اثبات رسیده است. شناختدرمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی گاهی برای درمان اختلالات اضطراب عمومی و اعتیاد و جلوگیری از بازگشت آن نیز مورداستفاده قرار می‌گیرد. برخی مطالعات حاکی از تأثیر شناختدرمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی در بهبود علائم افسردگی در برخی افراد مبتلا به بیماری‌های جسمی مانند بیماری عروقی و آسیب مغزی است.
موارد مورد انتظار
شناختدرمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی نوعی درمان گروهی، به‌صورت جلسات دوساعته هفتگی به مدت هشت هفته و تحت نظر درمانگر انجام می‌شود. مراجعه‌کننده تکنیک‌های مراقبه و نیز اصول اساسی شناخت، مانند ارتباط بین نوع تفکر و احساس را خواهید آموخت. همچنین فرد فرصت آشنایی بیشتر با حالات افسردگی خود را خواهد داشت. درمانگر تکالیفی شامل تمرینات تنفسی و مراقبه ذهن‌آگاهانه را برای روزهایی که جلسات برگزار نمی‌شود، تعیین خواهد کرد.
شناخت درمانی‌مبتنی بر ذهن‌آگاهی چگونه عمل می‌کند؟
گاهی غم و احساسات معمول، محرکی قدرتمند برای ابتلای مجدد افرادی بهبودیافته از اختلال افسردگی است. فرد به‌جای تلاش برای پیشگیری یا رفع غم و اندوه یا سایر احساسات منفی، می‌آموزد که با تمرینات مدیتیشن و سایر تمرینات ذهن‌آگاهانه، نوع نگرش خود نسبت به این احساسات را تغییر دهد. این فعالیت‌ها باعث برقراری تعادل مجدد در شبکه‌های عصبی شده و به مراجعه‌کننده اجازه می‌دهد تا از واکنش‌های منفی ناخودآگاه دوری جسته و به سمت آگاهی و شناخت سایر روش‌های پاسخگویی به این موقعیت‌ها گام بردارد. مراجعین با فراگیری یکی از تمرینات معمول مدیتیشن، می‌توانند از آن در هنگام غرق شدن در احساسات منفی استفاده کنند. این بیماران هنگام بروز غم و اندوه و پرورش افکار و احساسات منفی معمولی که منجر به عود افسردگی می‌شوند، مجهز به ابزاری هستند که به آن‌ها کمک می‌کند الگوهای تفکر منفی را با افکار مثبت جایگزین کنند.
ویژگی‌های درمانگر شناختدرمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی
درمانگر (MBCT) ، متخصص بهداشت روان دارای تحصیلات تکمیلی درزمینۀ شیوه‌ها و تکنیک‌های مبتنی بر ذهن‌آگاهی است و از مهارت لازم برای آموزش این تکنیک‌ها به سایرین برخوردار است. مؤسساتی مانند مرکز ذهن‌آگاهی دانشگاه ساندیگو، مربیان شناختدرمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی سراسر ایالات‌متحده را تعلیم داده و به آن‌ها گواهی‌نامه‌های معتبر ارائه می‌دهند. هیچ خدمات ارجاع رسمی برای برنامه‌های شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی یا درمانگران وجود ندارد. علاوه بر بررسی گواهی‌نامه، یافتن درمانگرانی که با آن‌ها احساس راحتی کنید، دارای اهمیت بسیاری است.
این مقاله با عنوان «Mindfulness-Based Cognitive Therapy» در psychologytoday منتشر و در بهمن‌ماه ۱۳۹۹ در ایتراپی ترجمه شد.
دیدگاه خود را درج کنید